O związku

W Częstochowie, w ostatnich latach wojny, a szczególnie po upadku Powstania Warszawskiego znaleźli schronienie ludzie kultury i sztuki z całego kraju.
W dniu 9 lutego 1945 roku odbyło się w dawnym kinie Polonia przy alei Wolności pierwsze zebranie, na którym reaktywowano działalność Związku.
Wśród nich byli artyści tworzący tu od przed wojny (Józef Mączyński, Władysław Rudlicki, Władysław Michniewski), współpracujący z lokalnymi ugrupowaniami literacko-artystycznymi (Lit–Ars, Drugi Tor) –ogółem 42 osoby. Na wspomnianym zebraniu wybrano zarząd Związku. Prezesem został Eryk Lipiński – późniejszy twórca znanego w całym kraju Muzeum Karykatury w Warszawie przy ulicy Koziej. Obecny na zebraniu był profesor Stala, który w imieniu Prezydium Oświaty i Kultury przyrzekł opiekę miasta. I tylko dzięki temu udało nam się w ciągu tych 66 lat przetrwać liczne kryzysowe momenty.

Wysunięto również myśl utworzenia szkoły artystycznej, której program miała opracować specjalnie powołana komisja złożona z pedagogów artystów.
Wkrótce okazało się, że ma to być Wolna Szkoła Sztuk Pięknych, po kilku miesiącach przekształcona w Liceum Technik Plastycznych, najpierw prywatne, a od 1949 roku państwowe.
W pierwszych latach istnienia szkoły, prowadzonej przez oddział ZPAP, grupa założycielska wkładała wiele wysiłków w jej utrzymanie.
Szczególną aktywność w tym względzie okazywali plastycy: Stanisław Barylski, Zdzisław Kołędkiewicz, Bogumiła Malec, Antoni Studencki, Wanda Wereszczyńska, Maria Wierzbicka.
W trudnych latach powojennych w pierwszym rzędzie starano się zapewnić szkole minimum warunków lokalowych jak również zagwarantować niezbędne środki na jej bieżące utrzymanie.
W momentach krytycznych artyści – nauczyciele rezygnowali nawet z należnego im wynagrodzenia za prowadzone zajęcia, chcąc m.in. w ten sposób uchronić szkołę przed grożącą jej likwidacją.

Na jednym z pierwszych zebrań Związku zaproponowano, aby przyjmowanych do niego artystów, powołana do tego komisja zakwalifikowała (na podstawie przedstawionych prac) do dwóch grup: członków zwyczajnych i nadzwyczajnych. Listę pierwszej grupy sporządzono na zebraniu 12 marca 1945 r.
Szybko przygotowywano się też do urządzenia pierwszej powojennej wystawy związkowej. Została ona pomyślana jako tzw. Salon Wiosenny, którego uroczyste otwarcie odbyło się 2 kwietnia 1945 roku w sali Rady Związków Zawodowych. Z tej okazji Zdzisław Kołędkiewicz wygłosił referat o "Istocie sztuki". W wystawie wzięło udział 24 artystów, którzy pokazali 122 prace z zakresu malarstwa, rzeźby i ceramiki.

Zaraz po utworzeniu Związku jego członkowie podejmowali różne inicjatywy mające służyć wzbogacaniu życia kulturalnego i artystycznego w mieście. Zabiegano m.in. o stworzenie własnej biblioteki związkowej, Klubu artystów i wreszcie już w 1945 r. powstało przy Związku „Atelier Malarskie i Graficzne”, którego kierownictwo powierzono Jerzemu Ostrowskiemu. Atelier prowadziło dział malarstwa dekoracyjnego (kościelnego i monumentalnego), dział architektoniczny, dział grafiki użytkowej i dział reklamy.

Piękno Częstochowy i jej okolic już w XIX wieku fascynowało takich artystów jak: Ludwik Bouchard, Julian Cegielski, Adam Głębocki, Kajetan W. Kieliciński, Franciszek Kostrzewski.
Teraz natomiast stworzono szansę szerszego i stałego zainteresowania tą krainą, jej niepowtarzalnym urokiem i nastrojem. Spotkania artystów w różnych, malowniczo położonych zakątkach Wyżyny Krakowsko–Częstochowskiej oraz w mieście stały się już tradycją: Ogólnopolski Plener Malarski Jurajska Jesień – najstarszy, odbywający się nieprzerwanie od 1975 do dzisiaj (36 edycja) plener w Polsce, a także 22 już Plener Miejski.

Trudny czas stanu wojennego dotknął również i nasze środowisko ZPAP. Jego oficjalna działalność, na skutek likwidacji w 1983 roku, została przerwana. Po reaktywacji Oddziału Związku w lutym 1990, starania o przekształcenia dotychczasowego Oddziału w Okręg zostały
w 1991 roku uwieńczone sukcesem. Działalność nowo powstałego Okręgu zainaugurowano dużą wystawą urządzoną w 1992 r. Trzy lata później zorganizowana została w Miejskiej Galerii Sztuki w Częstochowie kolejna duża wystawa – z okazji 50–lecia ZPAP w Częstochowie, a w roku 2000 – największa z dotychczasowych ekspozycji – Artyści Częstochowy XX wieku. Jubileusz 60–lecia ZPAP w Częstochowie (2005) zaowocował wystawą prezentującą prace 62 artystów. Koordynatorem uroczystości był Czesław Tarczyński, a komisarzem Cecylia Szerszeń i Maria Ogłaza.

Obejrzyj galerię